استاد محمود فرشچیان، از اسطوره‌های ایران در زمینه نقاشی بود و جزو درخشان‌ترین هنرمندان ایران می‌باشد.  زادروز محمود فرشچیان ۴ بهمن ماه می‌باشد، به همین منظور قصد داریم تا مروری بر زندگی‌نامه درخشان این هنرمند بزرگ داشته باشیم.

زندگی نامه استاد فرشچیان

زادروز محمود فرشچيان، در ۴ بهمن سال ۱۳۰۸ در شهر هنرپرور اصفهان پا به جهان هستی گذاشت. پدر استاد فرشچیان كه مردي بود که علاقه‌ی زیادی به هنر داشت و با توجه به اشتياق فرزند خود به هنر نقاشي او را به كارگاه استاد حاج «ميرزاآقا امامي» برای کسب هنر و تجربه بیشتر فرستاد. پس از مدتی استاد در هنرستان هنرهاي زيباي اصفهان از استاد «عيسي بهادري» آموزش را آغاز کرد. استاد فرشچیان پس از پايان اين دوره به اروپا سفر کرد و چند سالي در آنجا علایق خود را دنبال کرد و به مطالعه و بررسي آثار نقاشان برجسته غرب همت گماشت و در نتيجه تلاش‌های او، توانست به رهيافتي تازه از هنر نقاشان با معيارهاي جهاني رسيد.

.. مناسبت ها ..

استاد فرشچیان با کوله باری از تجربه و علم به ايران بازگشت و كار خود را در اداره كل هنرهاي زيباي تهران آغاز كرد و پس از مدتي به مديريت اداره هنرهاي ملي و استادي دانشكده هنرهاي زيباي دانشگاه تهران برگزيده شد. و درنتیحه با كار و كوشش مداوم و خلق آثار شگفت‌انگيزی که استاد داشت، آوازه هنري او در ايران و در فراسوي مرزها گسترش يافت.

درباره استاد

محمود فرشچیان در سال 1930 در اصفهان به دنیا آمد و در مجاورت مسجد سلطنتی اصفهان بزرگ شد، جایی که شاهکارهای معماری سلسله صفویه به درک او از هنر و زیبایی پی برد. هیچ جای دنیا نمی توانست فضای بهتری برای تحصیل یک هنرمند سنتی ایرانی فراهم کند. به عنوان یک کودک، از قبل مشخص بود که زندگی او وقف نقاشی خواهد شد.

احمدآباد و مرغ خانه

نبوغ طبیعی فرشچیان از قدردانی عمیق خانواده اش از هنر در همه اشکال آن تغذیه می‌شد. خانه خانوادگی فرشچیان در محله احمدآباد اصفهان شامل درختان، آبنماها، حوض ها و بخشی به نام مرغ خانه بود. خاطرات کودکی او از بازی با مرغ ها، خروس ها، کبوترها و گنجشک ها در ترسیم استادانه رنگ ها، پرها و حرکات آنها مشهود است.

فرشچیان علاوه بر ظاهر ظاهری، به روحیات و شخصیت‌های متفاوت آنها نیز توجه زیادی داشت. او به یاد می آورد: «این خروس سفید خاص بود که با من بسیار دوستانه بود. من برای او غذا در جیبم حمل می کردم و او سرش را در جیب من فرو می کرد و آنها را می خورد.

به نقل از استاد

وقتی یک قطره نور به شیشه روح انسان می‌افتد، با عشق چه می‌آفریند؟»
-م.ف.

When a drop of light falls into the glass of a human soul, what would it create with love?”
-M.F.

خانه و خانواده

پدر فرشچیان غلامرضا فروشنده موفق فرش ایرانی بود و خانه با عتیقه جات، پرده های کرتون و بسیاری از فرش های بافته شده توسط استادان ارچنگ (احمد هرتمنی) و میرزا مبله بود. پدر می‌نشست، دست‌هایش را روی هم می‌گذاشت و ساعت‌ها در سکوت تماشا می‌کرد که پسر خردسالش خطوط و نقش‌های فرش را می‌کشید. فقط از گوشه چشمش به من نگاه می کرد. در آن زمان بود که متوجه تأثیرات علاقه ام به هنر در زندگی ام شدم.

پدر و مادر فرشچیان عشق واقعی به خدا و دین داشتند. مادرش زهرا فرزندانش را به حرم امامزاده اسماعیل نزدیک خانه شان می برد و فرشچیان از بسیاری از نقاشی های حرم از وقایع کربلا و عاشورا با مداد نسخه برداری می کرد. حرم چناری داشت که از داخل سوخته بود، تصویری که در بسیاری از تابلوهای فرشچیان دیده می شود. زیارت کربلا در دهه 1940 فرشچیان را عمیقاً تحت تأثیر قرار داد، همانطور که دهه‌ها بعد در طرح‌های او برای قبر جدید امام حسین آشکار شد.

به نقل از استاد فرشچیان عزیز

«من روحیه هنر دوستی ام را از پدرم می گیرم. اگرچه او یک تاجر و تاجر بود، اما هنر را تحسین می کرد… اینگونه بود که اشتیاقم به هنر را توسعه داد.»
-م.ف.

شش ماه تاریکی

فرشچیان در پنج سالگی در حوض حیاط افتاد و نزدیک بود غرق شود. زهرا با دست دراز كردن و كشيدن موهايش جان او را نجات داد. ترکیب های چرخان و دایره ای او منعکس کننده این تجربه دلخراش نزدیک به مرگ است.

غلامرضا و زهرا از خوانندگان مشتاق بودند و با هم کتابخانه ای را جمع آوری کردند که شامل صدها کتاب و نسخه خطی کمیاب بود. هر جمعه، خانواده و دوستان در خانه خانواده جمع می‌شدند تا کتاب پادشاهان، سعدی، اشعار و مضامین ادبی را بخوانند. فرشچیان یک بار وقتی شش ساله بود افتاد و سرش را دوان دوان به طبقه بالا زد تا از قفسه کتابخوانی مادرش برای پدر و مهمانانشان کتابی از شاهان بیاورد. این تصادف باعث شد پسر جوان به مدت شش ماه کاملاً نابینا شود. فرشچیان با جدا شدن بانداژها، هجوم روانی رنگ ها را تجربه کرد. پالت پر جنب و جوش و رنگین کمان او نشان دهنده شادی او پس از بازیابی بینایی اش است.

به نقل از استاد

من چندین بار در زندگی ام با مرگ مواجه شدم و با چشم بد برخورد کردم.
م.ف.

گل‌بـــــــــهار

فرشچیان نزد بزرگ ترین اساتید هنر و ادبیات فارسی در اصفهان تلمذ کرد. در گلبهار، مدرسه دولتی معتبری که در آن تحصیل می کرد، معلمانش هنر فرشچیان را ستودند و او را تشویق کردند تا نزد حاج میرزا آقا امامی، هنرمند، طراح فرش و غول مدرنیسم ایرانی درس بخواند. فارسیان چنان با استعداد و شور و فروتنی حاج میرزا را تحت تأثیر قرار داد که حاضر شد شاگرد جوان را تربیت کند.

حاج میرزا

حاج میرزا نقاشی غزال را به فرشچیان آموخت. فرشچیان به یاد می آورد: «وقتی به خانه رسیدم، خیلی هیجان زده بودم. من تمام شب را بیدار ماندم و حدود 200 غزال کشیدم: بزرگ‌ها، کوچک‌ترها… احساس می‌کردم چیزی در من تغییر می‌کند.» فردای آن روز کارنامه اش را برد تا غزال ها را به حاج میرزا که چشمانش را باور نمی کرد نشان دهد. پرسید فرشچیان همه را خودش کشیده یا ردیابی کرده است؟ «نه، قربان، من هرگز این کار را نمی‌کنم. فرشچیان پاسخ داد. حاج میرزا به فرشچیان دستور داد در حضور او غزال بکشد. بعد از اتمام سریع، حاج میرزا پیشانی او را بوسید و گفت: «عالی می شوی! سخت کار کن.»

فرشچیان شاگرد حاج میرزا شد و چهار سال دیگر بیشتر با الگوبرداری از نقاشی های تیموری و صفوی به نقاشی با مداد ادامه داد. سپس فرشچیان به تحصیل در رشته نقاشی پرداخت. در نهایت، پسر نابالغ به انجام سفارشات استودیو کمک می کرد. غزال همچنان در قلب فرشچیان جایگاه ویژه ای دارد و در سراسر مجموعه آثار او ظاهر می شود.

دانشکده هنرهای زیبا، اصفهان

فرشچیان در ادامه به دانشکده هنرهای زیبای اصفهان رفت و این جمله را بالای میزش نگه داشت: «من باید نابغه شوم». او در رشته نقاشی مینیاتور با الهام از نقوش و نقش‌های کاشی آثار معماری اصفهان تحصیل کرد. فرشچیان به پیچیدگی های رنگدانه ها، مواد چسباننده تسلط داشت و برس های خود را از موهای سفید بچه گربه که به ابزار بالش پرنده بسته شده بود، آنقدر ظریف و منعطف تهیه کرد که هنوز از آنها برای گذرگاه های ظریف استفاده می کند. فرشچیان طراحی فرش را نزد استاد فقید عیسی بهادری آموخت که «با علاقه و عشق» تدریس می کرد. آثار هنری فرشیان به هر فرد مشهور یا دیپلماتی که به ایران سفر می کرد هدیه می شد.

فرشچیان نیز با شور و اشتیاق به مطالعه ادبیات، به ویژه شعر حافظ، سعدی و مولانا پرداخت. او و دوستانش اغلب در انجمن کمال اسماعیل، جامعه خاکشیر در نزدیکی مسجد جامع، و جامعه شعرا در پشت مدرسه چهارباغ شرکت می کردند.

آثار:
سالهای اولیه

💙💙💙

💙💙💙

آثار:
سال‌های دیگر

 

💙💙💙

آثار:
امیدها و ترس ها

💙💙💙

“من در کارهایم بیشتر زنان را به عنوان فرشته ترسیم می کنم. زنان مهربان و دلسوز در واقع مانند فرشته ها هستند. آنها ارزشمند هستند.”
-م.ف.

آثار:
سال‌های آخر

💙💙💙

افتخارات و جوایز | زادروز محمود فرشچیان

تحسین بین المللی

نقاشی های فرشیان در مجموعه خصوصی H.R.H. ملکه الیزابت دوم انگلستان و شاهزاده فیلیپ، ملکه جولیانا هلند، شاهزاده آقا خان، ولیعهد آکیهیتو ژاپن، روسای جمهور و نخست وزیران سابق ایالات متحده، فرانسه، ایتالیا، برزیل و هند، ویلیام فولبرایت، آرتور آ. پوپ. و مایکل جکسون، در میان دیگران.

تاکنون شش کتاب و مقالات بی‌شماری درباره آثار او منتشر شده است، زیرا او نقش تعیین‌کننده‌ای در معرفی هنر ایران به صحنه هنر بین‌المللی و همچنین گسترش امکانات و دامنه نقاشی سنتی ایران دارد.

بدون ترديد می‌توان گفت استاد محمود فرشچيان يكي از پديده هاي هنر نگارگري در عصر حاضر می‌باشد. در رابطه با طراحي و شناخت و به كارگيري رنگ ها می‌توان گفت استاد بسیار فوق العاده قدرتمند عمل می‌کند، و همین قدرت قلم و صلابت و استواري خطوط قلم گيري است كه توانسته او را به هنرمندي پرآوازه و مشهور تبدیل کند. از نظر محتوا و مضمون، آثار استاد فرشچيان بیشتر با الهام از ادبيات عرفاني و باورهاي مذهبي ساخته و پرداخته می‌شوند. از لحاظ تكنيك و فرم نوآوري و ابتكار، آثار استاد فرشچيان بسيار دلنشين ارزيابي شده است، به دلیل این كه بنيان آن بر اصول و مباني نقاشي اصيل ايراني می‌باشد. از ویژگی‌های بسیار عالی استاد فرشچيان می‌توان به حفظ تمامي ويژگي هاي ارزشمند نگارگري ايراني آن اشاره کنیم كه به نوآوري مي پردازد و به همين خاطر است كه در هنر بسیار موفق عمل کرده است.

استاد فرشچيان هنرمندي است كه به جرات مي توان او را صاحب سبك جديد در نقاشي ايراني (مينياتور) دانست و او توانست بسیاری از جوانان را علاقمند به این هنر استثنایی کند و دل خوش داشت به آينده ي هنري جواناني كه مشتاقانه تحت تاثير قلم روان و سيال و رنگ هاي نوازش گر او آرزوي شاگردي استاد و بهره گرفتن از درياي تجارب او را دارند.

می‌توان گفت پس از نزديك به پنجاه سال كسب هنر و مهارت در كار نقاشي و خلق نقش هاي دلنشين و چشم نواز، . بيش از سه دهه است كه آثار ارزنده ي استاد در نمايشگاه هاي صاحب نام ايران و جهان مورد ارزيابي هنري و نقد و بررسي صاحب نظران قرار مي گيرد و همگان سر تسليم در برابر شكوه و عظمت اين هنرمند و استاد كم نظير اصفهاني فرود مي آورند و همچنبن آثار او باعث افتخار ایران و ایرانی می‌باشد و زادروز محمود فرشچيان پدیده‌ای مهم برای تمامی ایرانیان بود.

معرفی اثر‌های محبوب او

در این بخش، کمکت قصد دارد به شما برخی از آثار استاد معرفی نماید که به شرح زیر می‌باشند:

• «ضامن آهو»: طرحی از شمایل امام رضا«پنجمین روز آفرینش»: در این تابلو همهٔ مخلوقات زمینی و آسمانی به ستایش پروردگار مشغول‌اند.«عصر عاشورا»: استاد در مورد نحوه طراحی این اثر جاویدان میگوید:

«سه سال پیش از انقلاب روز عاشورا مادرم مرا نصیحت کرد و گفت: به روضه گوش کن تا چند کلمه حرف حساب بشنوی. و من با ایشان گفتم: من اول در اتاقم کاری دارم بعد خواهم رفت. حال عجیبی به من دست داد. وارد اتاق شدم، قلم را برداشتم و تابلوی عصر عاشورا را شروع کردم. قلم را که برداشتم تابلویی شد که الآن هست بدون هیچ تغییری».

طراحی ضریح امام رضا

آخرین تابلوی او «کوثر» به نام خانم فاطمه زهرا (س) می‌باشد.

• شمس و مولانا
• ققنوس
• ابراهیم در گلستان
• آفاق
• حضرت ابراهیم
• موی سپید
• به سوی نور
• تزکیه
• رایحه شادمانی
• حمایت
• در کمین‌گاه
• شهید
• گل آدم بسرشتند
• شام غریبان