سیزده بدر سیزدهمین روز فروردین ماه و از جشن‌های نوروزی است. در تقویم‌های رسمی ایران این روز را (سیزده بدر) روز طبیعت نامگذاری کرده‌اند و از تعطیلات رسمی ایران می‌باشد. همانطور که پیشینه‌ی جشن نوروز را از زمان جمشید می‌دانند درباره ی سیزده به در (سیزده بدر) هم روایت است که:
تاریخچه ۱۳ بدر 🌱
جمشید، شاه پیشدادی، روز سیزدهم از نوروز (سیزده بدر) را در صحرای سبز و خرم خیمه و خرگاه بر آغاز می‌کند و بارعام می دهد و چندین سال متوالی این کار را انجام داده که در نتیجه این مراسم در ایران زمین به صورت سنت و آیین شده است و ایرانیان از آن پس سیزده بدر را بیرون از خانه به همراه خانواده در کنار چشمه سارها و دامن طبیعت برپا می‌کنند .
اما برای بررسی دیرینگی جشن سیزده بدر از روی منابع مکتوب، تمامی منابع مربوط به دوران قاجار است و گزارش به برگزاری سیزده بدر در فروردین یا صفر داده‌اند، از همین رو برخی پژوهشگران براین باورند که جشن سیزده بدر بیش از یکی دو سده دیرینگی نداشته اما با دقت بیشتر به این نتیجه می‌رسیم که شواهدی برای دیرینگی جشن سیزده بدر وجود دارد.
تنوع و گوناگونی شیوه‌های برگزاری یک آیین، و دامنه ی گسترش فراخ‌تر یک باور در میان مردمان، بر پایه ی قواعد مردم شناسی و فرهنگ عامه، نشان دهنده‌ی دیرینگی زیاد آن می‌باشد.
همچنین مراسم مشابه‌ای، مانند آیین‌های سال نو در سومر با نام «زگموگ» و در بابل با نام «آکیتو» دوازده ادامه داشته و در روز سیزدهم جشنی در آغوش طبیعت برگزار می‌کردند. به همین صورت تصور می‌شود که سیزده بدر دارای سابقه‌ای دست کم چهار هزار ساله می‌باشد.
چرا سیزده بدر نحس است؟
درواقع در هیچ‌کدام از کتاب‌های کهن ایرانی و فرهنگ اصیل سرزمینمان به نحسی روز خاصی اشاره نشده است. در ایران باستان بسیاری از روزهای سال در فصل‌ها و ماه‌های مختلف، به‌عنوان نمادهایی از طبیعت بودند. روز سیزدهم نیز در ایران باستان روز تیر نام داشت که روزی بسیار فرخنده و مبارک بود و در حال حاضر می‌باشد. جشن «تیرگان» نیز که از معروف‌ترین جشن‌های ایران باستان به شمار رفته، و ریشه در روز سیزدهم ماه تیر دارد.
برخی از محققان زمان ورود خرافات در مورد نحسی عدد ۱۳ را در دوران صفویان و پس از ورود غربی‌ها به ایران می‌دانند و دلیل این موضوع را نیز وجود خرافاتی مانند آن در فرهنگ غربی بر می‌دانند. روایتی قدیمی نیز در بعضی کتاب‌های مذهبی ادیان مختلف وجود دارد که به حادثه طبیعی عظیمی مصادف با روز سیزده نوروز اشاره می‌کند که انسان‌های زیادی در آن از دنیا رفته‌اند.
اما با گذشت زمان باورهای اشتباه در رابطه با نحس بودن عدد ۱۳ و روز سیزده ماه تغییر یافت؛ اما هم‌چنان هیچ دلیل قابل اعتنا و منطقی مبنی بر شوم و نحس بودن روز سیزده بدر وجود ندارد و با گذشت زمان و پیشرفت علم و فرهنگ در جهان، باورهای خرافی تا حد زیادی از میان رفته‌اند و امروزه کمتر کسی به نحس بودن روز سیزده بدر اعتقاد دارد و آن را خرافاتی بیش نمی‌دانند.
فلسفه و اداب و رسوم 13 بدر در ایران
آداب سیزده به در در طول سالیان دراز به وجود آمده و تنوع آن‌ها در طول این سال‌ها در شهرهای مختلف ایران نشان‌دهنده قدمت این جشن فرخنده می‌باشد. در شهرهای مختلف آداب و رسوم متفاوت و مراسم مختلفی برای روز سیزده بدر اجرا می‌شود؛ اما بعضی از این آداب در میان همه شهرهای مختلف به یک شکل می‌باشد.
یکی از جالب‌ترین رسوم روز سیزده بدر سبزه گره زدن است. در گذشته رسم به این شکل بود که برای باز شدن بخت و ازدواج در طول سال آینده، جوانان سبزه گره می‌زدند. این رسم ریشه‌ای بسیار کهن و قدیمی دارد و مردم بر این باور بودند که در ایران باستان که شرایط عقد و ازدواج با امروز تفاوت‌های بسیار زیادی وجود داشت؛ یکی از رسوم معمول برای ازدواج در میان زوج‌های جوان، سبزه گره زدن پس از بستن پیوند ازدواج بوده است. به همین خاطر در طول سالیان دراز، از گره زدن سبزه به عنوان آرزوی باز شدن بخت یاد می‌شود ؛ اما امروزه در روزهای سیزده بدر،فقط برای باز شدن بخت سبزه گره نمی‌زنند بلکه بیشتر مردم با خواسته‌ها و آرزوهای مختلف سبزه گره می‌زنند و به برآورده شدن آرزوهایشان در سال جدید امید دارند.
یکی دیگر از آیین سیزده به در این است که در روز سیزده بدر سبزه را به آب می‌سپارند. ایرانیان بر این باورند که باستان سبزه به آب دادن اهدای هدیه به الهه آب می‌باشد. ایرانیان باستان اعتقاد داشتند که با سپردن دانه‌های بارور شده به آب، که همان سبزه‌ها می‌باشند، الهه آب برایشان سرسبزی بیشتر، آبادانی و باروری به وجود می‌آورد. این اعتقادات ریشه در باور دینی مردم دارد.
یکی دیگر از دلایل به آب انداختن سبزه، رها کردن گرفتاری‌ها با سبزه در آب می‌باشد. مردم ایران بر این باورند که با رها کردن سبزه در آب مشکلاتشان را نیز به دست آب می‌سپارند که با خود ببرد.
در کناراین آداب معروف سیزده بدر در طول سال‌های اخیر، فعالیت‌های متفاوتی نیز در این روز وجود دارد. انجام بازی‌های دسته‌جمعی بین کودکان و بزرگسالان، بادبادک هوا کردن و دوچرخه‌سواری، از فعالیت‌های محبوب سیزده یه در هستند؛ در گذشته اما فال گرفتن، جمع کردن گیاهان صحرایی، سوارکاری، آب پاشیدن به یکدیگر و اجرای رقص و نمایش‌های شاد از فعالیت‌های پرطرفدار در روز سیزده بدر بوده‌اند.
در شهرهای مختلف ایران از گذشته تاکنون رسوم مختلفی برای جشن سیزده بدر اجرا می‌شده است. در نقاط روستایی و شهرهای کوچک، رسوم کهن ایرانی بیشتر پا برجا مانده‌اند و مردم آن منطقه بیشتر به آن عمل می‌کنند .
مردم شمال کشور در روز سیزده بدر، در سفره‌هایشان سمنو و حلوا قرار می‌دهند. در شهرهای خراسان نیز آش سیزده بدر را با گیاهان صحرایی می‌پزند. در میان اهالی لرستان روز «چهارده به در» متداول می‌باشد و مردم بومی روز سیزده نوروز را در خانه می‌مانند. در گذشته جشن گرفتن اولین شنبه سال نو در طبیعت، در میان مردم لرستان نیز بسیار رایج بوده است.
همچنین در شهر بیجار در روز سیزده بدر کوفته محلی طبخ می‌کنند و مردم کردستان، ۱۳ سنگ را به نیت دور کردن گرفتاری‌ها، پرتاب کرده و هم‌زمان آرزوهایشان را به زبان می‌آورند. در بروجرد و شهرهای استان فارس نیز، ۱۳ عدد تخم‌مرغ پخته شده و گردو را با خود به طبیعت برده و به‌عنوان غذا در کنار یکدیگر می‌خورند و لذت می‌برند. مردم این مناطق باور دارند، نباید از باقی مانده غذاهای این روز، به خانه برگردانده شود.
