سال‌های بسیار زیادی است که استفاده از عطر و ادکلن به یک سنت زیبا میان مردم تبدیل شده است. سرتاسر دنیا مردم از ادکلن‌هایی استفاده می کنند که شاید سال‌ها قبل عطاری در گوش‌های از دنیا آن را ساخته باشد. استفاده از عطرها نه تنها سبب کاهش حس بد شده بلکه تصویر زیبا و حس خوشایندی را برای مردم به ارمغان می‌آورند. تاریخچه‌ی عطرها داستان طولانی وهیجان انگیزی دارد که اگر شما نیز از علاقمندان عطر و ادکلن هستید، پیشنهاد میکنیم مقاله امروز را تا انتها مطالعه کنید.
تاریخچه عطر
واژه انگلیسی عطر و ادکلن که perfume می‌باشد، از کلمه fume به معنای دود گرفته شده است چون در زمان‌های بسیار قدیم برای تولید رایحه خوش از سوزاندن تعدادی مواد معطر استفاده میکردند که از نمونه‌های امروزی آن میتوان به انواع عود اشاره نمود. ادکلن‌ها محلول‌هایی هستند که برای خوشبو نمودن بدن یا محیط اطراف از آن استفاده میکنیم. در زمان‌های قدیم عطرها از مواد طبیعی ساخته میشد و امروزه این خوشبو کننده‌ها شکل صنعتی‌تری به خود گرفته و از انواع اسانس‌ها و ترکیبات و حلال‌های معطر ساخته میشوند.
با این حال ریشه این ادکلن‌ها از استخراج مواد معطر گیاهی و حیوانی تهیه میشوند و یا ریشه کاملا شیمیایی دارند. با مراجعه به متون کهن مشخص شده که ریشه‌ی عطاری و تولید عطر به مصر باستان و بین‌النهرین باز میگردد. انسان‌های اولیه یا ناندرتال افرادی بودند که کشف کردند که میتوان با سوزاندن چوب‌های معطر، رایحه‌های خوشی را تولید نمود. جالب است بدانید که از زمان‌های قدیم انسانها با جست و جو درباره‌ی گیاهان دارویی، گیاهان معطر را نیز کشف میکردند و هنر عطاری و داروسازی ریشه مشترکی با یکدیگر دارند.
اولین عطار و عطاری در جهان
براساس شواهد و متون تاریخی ثبت شده، اولین شیمیدان دنیا زنی از سرزمین بین النهرین به نام تاپوتی بوده است که اولین عطار جهان نیز می‌باشد. این شیمیدان با ترکیب و تقطیر مواد معطر و گل‌ها و سایر مواد معطر ترکیبات عطری مشابه به عطرهای امروزی تهیه میکرده است. همچنین باستان شناسان قدیمی‌ترین کارگاه تولید عطر را در سال 2005 در قبرس کشف نمودند که قدمتی 4000 ساله داشته و مجهز به دستگاه‌های تقطیر و قیف و ظروف مخصوص بوده است.
تاریخچه عطرها در جهان
اولین عطر جهان در زمان مصریان باستان حین مراسم مذهبی خودشان استفاده می‌شده است. عطرها در این تمدن و تمدن بین‌النهرین از قدمت 5000 ساله برخوردار هستند. با نگاهی به تاریخ میتوان گفت که روحانیون مصر باستان پدران عطر در جهان هستند چرا که این افراد با استفاده از مواد معطر بوی بد قربانیان پیشکش خود به خدایان را از بین می‌بردند. در آن زمان مردم بر این باور بودند که سوزاندن مواد معطر و ادویه‌ها خدایان را خوشنود خواهد ساخت. این مراسم برای رضایت خدایان انجام میشد تا شاید خدایان هر روز خورشید را از زیر زمین بیرون بیاورند. از همان سال‌ها تا قرون وسطی عطرها و مواد معطر به مراسم کفن و دفن و مومیایی کردن اجساد تعلق داشته است.
امروزه شما می‌توانید دستور ساخت بسیاری از عطرهای باستانی را بر روی سازه‌های باستانی ببینید. فرعون‌ها و طبقه اشراف و روحانیون مهم‌ترین افرادی بودند که تا زمان مرگ و حتی پس از آن از عطر استفاده میکردند و در محیط‌های معطر دفن می‌شدند. این عطرها به حدی قوی و ماندگار بودند که هنگام اکتشاف این مقبره‌ها در سال 1897 نیز رایحه‌ی خوب آنها به مشام می‌رسید. صمغ، گل یاس، کندر، سوسن و عسل از مواد پرکاربرد در ساخت عطرها بودند و جالب اینجاست که این عناصر هنوز هم از مهم‌ترین عناصر تولید مواد معطر در کل دنیا هستند. سال‌ها بعد استفاده از مواد معطر شکل تازهای به خود گرفت و میان مردم عادی نیز طرفداران بسیاری پیدا کرد. مصری‌ها با خرید ادویه و مواد معطر از هند، پیشرفت فراوانی در عرصه تولید مواد اولیه روغنی عطرها داشتند. امروزه نیز پس از گذشت سال‌های زیاد، مصر یکی از اصلی‌ترین تولید کننده‌های مواد معطر اولیه به شمار میرود.
تاریخچه عطر در یونان و روم باستان
یونانیها اولین افرادی بودند که عطرهای مایع برای استفاده بر روی بدن را تولید کردند. عطرهایی که یونانیها تولید میکردند، با استفاده از پودرهای معطر ساخته میشد و از الکل در فرمول ساخت آنها استفاده نمی‌شد. با کوبیدن و له کردن صمغ‌ها و گیاهان معطر و مخلوط نمودن آنها با روغن ترکیب تازهای از عطرها برای استفاده روزانه به وجود آمده بود. در واقع روغن‌ها ماندگاری عطر و رایحه را افزایش میدادند. عناصر معطر برای یونانیها همانند گنج با ارزش بود و اگر جنگی در این مناطق صورت میگرفت، عطرها نیز مانند طلا احتکار می‌شدند تا از دست دشمن در امان باشند.
مردم یونان به حدی شیفته‌ی عطر شدند که هزینه‌ی بسیار زیادی را خرج واردات مواد معطر میکردند. این مسئله تا جایی پیش رفت که سولون، پادشاه قرن ششم این کشور، واردات و استفاده از عطر را برای عموم ممنوع کرد تا از صرف هزینههای اضافی جلوگیری کند که این ممنوعیت‌ها دوام چندانی نداشت. امپراطوری روم از دیگر مناطقی بود که تجملات اهمیت والایی داشت و در عمارت‌هایشان همواره آبشار گلاب و عطر وجود داشت تا فضا برای ساکنین و حضار مطبوع باشد و سرتاسر این سرزمین از فروشگاه‌های عطر و عطاری‌های بزرگ پرشده بود.
تاریخچه عطر در فرانسه
تاریخچه عطر در فرانسه به دوره رنسانس بازمیگردد. در آن زمان شهرهای ونیز و فلورانس مراکز تولید عطر در ایتالیا بودند. کاترین دمدیسی پس از ازدواج با هنری دوم، عطرساز خود را از ایتالیا به دربار فرانسه برد. کارگاه این عطار ایتالیایی به وسیله یک راهروی مخفی به اقامتگاه ملکه کاترین متصل میشد تا احتمال ربوده شدن عطرهای این ملکه به صفر برسد. در زمان همین پادشاه، فرانسه به تولید کننده بزرگ عطر تبدیل شد. درباریان فرانسه پس از این تحول، ظاهر خود را جمع و جور کرده و بیشتر به خود رسیدند و مصرف کننده‌های پای ثابت عطر شدند.
در سال 1656 دستکش‌های معطری در فرانسه تولید شد و صنف مشترک تولیدکنندگان عطر و دستکش نیز به وجود آمد. عطر همواره در تاریخ نشان قدرت و ثروت بوده است. در قرن هفدهم فرانسه و دربار پادشاه لویی چهاردهم، پادشاه هر روز تقاضای رایحه‌ای جدید داشت و همچنین پادشاه لویی پانزدهم آنچنان به عطر علاقه داشت که دربارش، به دربار عطرآگین معروف شده بود. همان سال‌ها بود که فرانسوی‌ها استفاده از مواد معطر در لوازم منزل را هم میان خودشان مد کردند.
در اواخر قرن هجدهم دنیای تولید عطر با تحول چشمگیری مواجه شد و با اختراع ادکلن، درهای جدیدی به روی این صنعت باز گردید. ادکلن‌های اولیه با استفاده از لیمو و نارنج و گیاه رزماری تولید میشد و در خوشبوسازی انواع نوشیدنی و حتی آب حمام نیز استفاده میشد. کمی بعد تولید بطری‌های رنگارنگ برای انواع عطرها نیز رایج شد و طرفداران بیشماری را جذب خود کرد. در زمان انقلاب فرانسه صنعت عطرسازی سیر نزولی به خود گرفت اما در دوره ناپلئون بناپارت، صنعت عطرسازی در فرانسه سیر صعودی پیدا کرد. بهترین و پرطرفدارترین عطرها در شهر گراسه فرانسه تولید میشد و این شهر از سال 1724 میلادی تا به امروز به تولید این اسانس‌ها مشغول است.
در تاریخ مشخص شده فردی آلمانی به نام جان رادولف بنیان گذار شیمی اسانس‌ها بود و در ادامه این راه، آنتوان لاووازیه فرانسوی سبب توسعه پایه‌های اولیه علم شیمی اسانس‌ها شد. این افراد نقش بسیار بزرگی در بیرقیب شدن شهر گراسه در صنعت عطر و اسانس‌سازی داشتند. روشی که از آن برای تولید اسانس استفاده میشد، روش جذب با روغن‌های جاذب بود. در آن زمان رقیب شهر گراسه، شهر کُلن بود که با تولید محصول ادکلن به شهرت فراوانی دست یافت.
تاریخچه عطر در ایران
جالب است در مورد این موضوع بدانید که درست است که اولین تولید کننده عطرها مصری‌ها و یونانیها و رومی‌ها بودند، ولی دانشمندان ایرانی برای اولین بار از روش تقطیر سیستماتیک در قرون وسطی استفاده کردند.
تاریخچه عطر در ایران به اواخر هزاره چهارم پیش از میلاد باز میگردد. اولین عطر ایرانی در منطقه سیلک در تنگهای مَرمَرین کوچک کشف شد. روش تقطیر ابتکار ابن‌سینا دانشمند ایرانی بود، او روش تقطیری را به کار گرفت که امروزه از آن به صورت معمول استفاده می‌شود. ابن‌سینا اولین عصاره عطر خود را از گل رز به دست آورد.
زکریای رازی نیز با کشف الکل، سهم بسیار بزرگی در متحول شدن صنعت عطرسازی داشته است. حدود 2500 سال پیش مردم ایران با شستن بدنشان در عطر، به صورت تجملاتی از این مواد معطر استفاده میکردند. همچنین ایران از زمان باستان یکی از مهم‌ترین مراکز تولید عطر و گیاهان مربوط به عطاری بوده است. عطارهای ایرانی با خیساندن برگ گل در روغن‌ها عطرهایی را تولید میکردند که در سراسر جهان مورد استفاده قرار میگرفت. در دوره هخامنشیان عطرها به شکل دیگری نیز استفاده میشد. برای مثال مورخان از عطر گران بهایی به نام لبی زوس صحبت میکنند که برای آرایش موی خشایارشاه استفاده میگردیده است.
در روایتی آمده است که یکی از همسران خشایارشاه به مدت 6 ماه با روغن مرمکی و 6 ماه با مواد خوشبوکننده دیگر، روغن مالی میشد تا برای مسابقه انتخاب همسر شاه آماده شود. در فهرستی که از اموال داریوش سوم برای اسکندر مقدونی تهیه شد، به 14 عطرساز اشاره شده بود. در آن زمان نزدیک به 40 عطرساز همواره همراه شاه بودند تا نیاز شاه به مواد معطر را برطرف سازند.
درباره‌ی صنعت باشکوه عطرسازی
امروزه شکل تولید عطرها وادکلن‌ها تغییر یافته و صنعتی‌تر شده است. کارخانه‌های بزرگ عطرسازی در سراسر دنیا از عناصر مصنوعی برای تقلید رایحه‌هایی که از بدن حیوانات استخراج میشد استفاده میکنند. در اواخر قرن 19ام زمانی که تولید مواد معطری مانند کومارین و وانیلین ممکن شد، صنعت عطرسازی نیز به یک صنعت رسمی مبدل شد.
کشورهای تولید کننده عطر و ادکلن
در حال حاضر دو کشور ایتالیا و فرانسه، بزرگترین تولید کننده‌های ادکلن و عطرها هستند. شرکت و برندهای بزرگی در این دو کشور وجود دارد که مرکز تولید پرطرفدارترین عطرها و رایحه‌ها هستند. از این برندهای بزرگ و پرطرفدار میتوان به دیور، لانکوم، شنل، بولگاری، لالیک، ورساچه و… اشاره نمود.
